The Gym

Sranantongo ofwel de Surinaamse Taal ofwel het Negerengels is als nationale taal plaatselijk ontwikkeld tijdens de slavernij. Doordat de slaven uit verschillende landen en stammen kwamen, moesten zij een taal bedenken om met elkaar te kunnen communiceren. Tijdens het koloniale tijdperk werden afwisselend Portugese, Spaanse, Franse, Engelse en Nederlandse woorden en klanken overgenomen, vervangen of als bastaard met Afrikaanse klankintonatie gesurinamiseerd. Indiaanse en enkele Joodse woorden en klanken zijn ook overgenomen. De basis (grammatica, zinsconstructie en uitspraak) is Afrikaans gebleven. Het is een lastige taal om te leren, omdat werkwoorden niet worden vervoegd, zelfstandige naamwoorden en persoonvoornaamwoorden geen meervoudsvorm hebben, lidwoorden niet mannelijk of vrouwelijk zijn, de persoonwoorden identiek zijn aan de bezittelijke voornaamwoorden en sterke/onregelmatige of zwakke werkwoorden niet bestaan in het Sranan Tongo (en dan heb ik het nog niet eens over de uitspraak). Voorbeeld:
Mi e waka = ik loop
Mi waka = ik heb gelopen
Mi ben waka = ik had gelopen
Mi o waka = ik zal lopen
Mi sa waka = ik zal lopen (maar in een andere context)
Mi ben o waka = ik zou lopen
Mi ben sa waka = ik zou gelopen hebben
Je snapt dus dat het begrijpen niet heel moeilijk hoeft te zijn. Als je ‘mi’ en ‘waka’ hoort, dan weet je dat de desbetreffende persoon het over lopen heeft. Maar of het nou gister, vandaag of niet is gebeurd…dat is tot op heden voor mij nog een raadsel. Vooral omdat bepaalde woorden samen worden getrokken en de oorsprong nog moeilijker te achterhalen is. Dus dat.

Maar Surinamers gebruiken ook als ze Nederlands praten soms andere woorden of woorden met meerdere betekenissen. Wandelen is niet gewoon een stukje wandelen in het bos bijvoorbeeld zoals wij dat kennen. Nee wandelen kan zijn: wandelen, fietsen, zwemmen, rondje rijden, drankje drinken, alles wat te maken heeft met ‘chillen’.
Verder worden er vaak oud-Nederlandsche woorden gebruikt (terstonds, vrijpostig, verjaring, kabriet, kortje etc.)
Verder laat men nieuwe woorden meestal zoals ze zijn. Woorden die niet bestonden tijdens het koloniale tijdperk, blijven nu hetzelfde, zoals bijvoorbeeld “Internet”. Is een Engels woord eerder gearriveerd in Suriname dan een Nederlands woord, dan blijft het bij het Engels: celphone/cellulair en the Gym. Hier wordt niet gezegd: ik ga naar de sportschool, maar mi e go a Gym (in het Nederlands: ik ga naar de Gym). Kijk, en dat zijn nou dingen waar ik me wel in kan vinden en waarvan ik vind dat ze die ook in Nederland moeten introduceren. Dat klinkt toch veel hipper: Hé, ga je mee naar de Gym? Zo ga ik zelf ook elke maandag/woensdag/vrijdag naar the Gym. Niet ver van mi oso is een nieuw fitnesscentrum geopend waar de ‘instructors’ je persoonlijke begeleiding geven. Nu moet ik zeggen dat mijn rastafari instructor het wel overdrijft. Elke keer is het weer een killing en moet ik grenzen overschreiden. “Kom op! Doorzetten! Nog een keer! Je wilt toch die platte buik! Stel je niet aan! Kom op! Nog een keer!
Mi Gado! Je voelt je wel lekker hoor als je klaar bent, maar als ik op de grond lig en hij loopt zo naar me te beulen, fantaseer ik altijd dat mijn nagels groeien en ik hem bij z’n nek grijp.

Maandag 13 en dinsdag 14 oktober ben ik naar een conferentie geweest over water, georganiseerd door Women for Water Partnership en the National Women’s Movement. Yep: een zaal vol feministen van over de hele wereld die aan het praten waren over vrouwen die zover moeten lopen voor drinkwater. Wat ik daar deed? Notuleren. Samen met Genia heb ik twee dagen genotuleerd. Maar Engels sprekende Colombianen, Sri Lankezen, Gyanen en Afrikanen zijn toch wel iets anders dan de dames van BORN. Maar het was heel interessant hoor, ook omdat ik wat mensen heb gesproken uit Zimbabwe. En natuurlijk kan ik jullie nu alles vertellen over waterhoudende grondlagen op verschillende plaatsen in de wereld bijvoorbeeld :)

Werk: eindelijk! Na wat meetings zijn ben ik eindelijk met het NAP (Nationaal AIDS Programma) en het Ministerie van Justitie en Politie tot overeenstemming gekomen over mijn werkzaamheden. Ik ga een report schrijven de gewapende macht van het Ministerie van JuPo en de gedetineerden in Suriname mbt zaken die van invloed zijn op de voorkoming en/of verdere verspreiding van HIV. Dus geen beleidsplan meer, want daar is simpelweg geen tijd meer voor. Maar ik heb er zin in. Ik heb een kantoortje gekregen in de mooiste straat van Paramaribo (lees de travelmaps er maar op na): de Lim A Postraat in hartje centrum. Mijn kantoortje heeft: Airco, internet en…. COFFEE! (oké, het is geen Nespresso apparaat zoals we die bij Netwerven.nl hebben, maar daar had ik me ook niet op ingesteld). Dus ik ben nu druk bezig met interviewvragen in elkaar aan het zetten.

Een paar weken geleden kwam een neef ineens met een geweldig idee (midden in Zsa Zsa Zsu) om na het uitgaan naar z’n camping te gaan. Hij heeft ergens achter Zanderij (vliegveld) bij Berlijn in de buurt een hutje waar je je hangmat op kunt hangen en heerlijk kunt genieten van Suriname’s flora en fauna. Het is echt een hele mooie plek waar je af en toe alleen een Boeing hoort dalen of opstijgen. Uiteraard hebben we lekker gegeten, gehangmateerd, gezwommen en tori’s gesproken. Altijd leuk als je met vrijpostige Surinaamse dames bent die de meest vulgaire onderwerpen aansnijden en met hun gelach alle wilde dieren op een afstand houden.

Afgelopen weekend ben ik mee geweest met een tante die gehuldigd werd voor haar trouwe dienstverband. 30 jaar maar liefst is zij onafgebroken in dienst van het Ministerie van Transport, Communicatie en Toerisme. Zij, en nog tientallen collega’s waarvan er sommigen zelfs 40 jaar in dienst waren, werden in het zonnetje gezet door de Minister en andere hoge pieten van het ministerie. Na het volkslied gaf de Minister natuurlijk een toespraak waarin ze aangaf dat er gewerkt moet worden aan ‘lifetime employability’ en minder de focus moet worden gelegd op ‘lifetime employment’. Dat kun je natuurlijk wel zeggen bij een huldiging van jubilarissen, maar er schijnt verder niets mee gedaan te worden. Er zijn hier enorm veel mensen die twee of meer banen hebben, omdat ze anders gewoonweg niet rond kunnen komen. Daarbij is werkverschaffing hier een hobby van de overheid: waar één persoon een 7 tot 3 baan zou kunnen hebben (zonder zich enorm veel uit te sloven) worden er 4 mensen voor aangenomen. Het gevolg is natuurlijk dat die vier mensen niet ruim betaald worden en na 3 uur naar hun andere baan vertrekken of gaan hosselen (op een manier aan geld komen die niet bij de Belastingsdienst bekend is). Daarom is het ook bijna logisch dat alles zo lang duurt. Mensen verdienen niets, dus waarom zouden ze harder werken dan nodig?
Laatst ook, ik wandel op een zeer druk tijdstip door de stad en zie in een kledingwinkel een bordje met: Verkoopsters gezocht. Maar wanneer ik naar binnen kijk zie ik daar 5 verkoopsters staan met een zuur gezicht die allen niets te doen hebben. Waarom zou je er nóg iemand bij willen hebben? En dat zijn gewoon dingen waar ze in de Nationale Assemblé eens over moeten praten.

Zoals ik al eerder had aangegeven zijn Surinamers altijd op zoek naar een reden om een feestje te geven. Zo was het afgelopen maandag weer eens raak: 155 jaar Chinese immigratie moest gevierd worden. Nu zijn er hier twee groepen Chinezen: de goedopgeleide Chinezen die als arts, advocaat of politicus werken. En je hebt de ‘straatchinees’. Dat zijn pure handelaars die hier komen om in een zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk geld verdienen en dus ook geen Nederlands of Surinaams spreken (vraag maar eens met handen en voeten waar de tampons liggen). Je komt deze chinezen vooral tegen in de supermarkten (daarom zeggen we hier ook: ik ga ff naar de chinees ipv ik ga ff naar de supermarkt), cybers (internetcafé) en computerwinkels. Maar in de supermarkten moet je uitkijken. Laat je niet verleiden door bijvoorbeeld goedkope pakken Kellogs Cornflakes, want op de achterkant is de tekst gewoon in het chinees en zitten er echt niet zoveel voedingsmiddelen in als de ‘echte’ Kellogs.

Overig nieuws uit Switi Sranan:
- Een agent uit Nickerie (in de krant met naam en toenaam genoemd) is doodgeschoten door een collega toen hij betrapt werd met 51 kilo cocaïne in z’n achterbak. De overleden agent zal geen begrafenis met korpseer krijgen.
- Suriname heeft wederom verloren met het voetbal (uitslagen zal ik niet vermelden ivm schaamte)
- Bij elke school in Paramaribo zijn eindelijk zebrapaden gemaakt.
- Bigi Sma Dey (bejaardendag) te Colakreek niet succesvol vanwege het eten dat een beetje droog smaakte.
- Suriname neemt afstand van extreme armoede. Suriname staat nu op plaats 17 (van de 88 landen) van Global Hunger Index.
- Pottenbakkerij De Bolle Deur is verhuisd van Haarlem naar Paramaribo: “hier hebben we meer ruimte”.

En verder: Ik geniet nog altijd hoor. Alhoewel ik dat het afgelopen weekend wel een beetje heb overdreven. Verder schijnt de zon hier nog volop. Alhoewel, vorige week ergens moet ik toch echt toegeven dat ik het ’s avonds koud had en lange mouwen moest aantrekken. Dit zeg ik niet om jullie jaloers te maken, maar… oké een beetje dan. Verder moet ik bekennen dat ik vandaag met een paraplu over straat ben gegaan. Niet vanwege de regen, maar vanwege de zon. De gevoelstemperatuur op mijn lichaam was 45 graden, dus ik moést wel!

Maar ik zal er een eind aan breien. Ik kijk uit naar Salsuri (een week lang salsa feestjes) en mijn verjaardag natuurlijk. En oja, als er nog mensen zijn die voorkeuren hebben voor bepaalde onderwerpen die ik moet aansnijden: feel free!

Bigi brasa,
Merette

Ps, ik ben misschien de laatste tijd niet snel met reageren, vergeef me, jullie emails staat nog steeds als ‘mark as unread’ in mn inbox.